WOJCIECH KARPIŃSKI
Pisarz i historyk kultury
Ur. 11 maja 1943 w Warszawie, zm. 18 sierpnia 2020 w Paryżu. W 1966 ukończył studia romanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, następnie studiował tam filozofię, a od 1967 prowadził zajęcia z literatury francuskiej. W latach 60. związał się ze środowiskiem paryskiej „Kultury”, gdzie od 1970 publikował pod pseudonimami.
W czasie wyjazdów na Zachód, od lat 60., poznał ważnych dla niego „pisarzy zbójeckich”: Aleksandra Wata, Konstantego Jeleńskiego, Józefa Czapskiego, Witolda Gombrowicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Jerzego Stempowskiego, Czesława Miłosza; odtąd zajmował się popularyzacją i interpretacją ich dzieł i myśli (zobacz: Pisarze zbójeccy).
W 1970 doktoryzował się, w tym samym roku został usunięty z UW w związku ze skazaniem jego brata Jakuba Karpińskiego w procesie politycznym (tzw. proces taterników). W latach 1971–1973 był sekretarzem Komitetu Neofilologicznego Polskiej Akademii Nauk. W latach 1972–1979 redagował rubrykę „Literatura francuska” w „Pamiętniku Literackim”. W połowie lat 70. redagował w „Tygodniku Powszechnym” rubrykę „Tematy i refleksje”. W 1974 został członkiem redakcji miesięcznika „Twórczość”. W 1975 podpisał tzw. List 59, przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Uczestniczył w pracach Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. W 1979 wraz z Marcinem Królem założył pismo „Res Publica”.
Od 1980 należał do „Solidarności”. W 1981 wyjechał do USA na zaproszenie U.S. International Agency (Educational and Cultural Agency). Po ogłoszeniu stanu wojennego 13 XII 1981, mimo że przebywał w USA, znalazł się na oficjalnej liście internowanych tzw. „ekstremistycznych działaczy „Solidarności” oraz innych nielegalnych organizacji” ogłoszonej na łamach „Trybuny Ludu” (17 XII 1981). W 1982 roku prowadził wykłady na wydziale nauk politycznych Yale University. W marcu 1982 roku zeznawał przed Komisją Spraw Zagranicznych Senatu USA w sprawie represji w PRL. W 1982 zamieszkał w Paryżu. W latach 1982–2002 należał do komitetu wykonawczego Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej w Paryżu. Od 1982 był członkiem redakcji „Zeszytów Literackich”.
Wykładał na Yale University (1982), University of Texas (1990) i New York University (1994–1995). W latach 1982–2008 pracownik naukowy Centre national de la recherche scientifique w Paryżu i École des hautes études en sciences sociales.
Zmarł nagle w Paryżu. Zostawił ogromne archiwum literackie obejmujące maszynopisy niewydanych książek, dziennik prowadzony przez kilkadziesiąt lat i kilkanaście tysięcy listów od różnych adresatów (m.in. Józefa Czapskiego, Jerzego Giedroycia, Zbigniewa Herberta, Jarosława Iwaszkiewicza, Konstantego A. Jeleńskiego, Czesława Miłosza, Mary McCarthy, Miriam Chiaromonte, Pawła Hertza, Jerzego Turowicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Leszka Kołakowskiego, Edwarda Raczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Adama Zagajewskiego...).